In het najaar van 2007 besloten de gemeentebesturen van Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Lille, Nijlen, Olen en Vorselaar om intergemeentelijk samen te werken aan het lokale cultureel-erfgoedbeleid. De projectvereniging Kempens Karakter werd opgericht en er werd een cultureel-erfgoedconvenant met de Vlaamse Gemeenschap afgesloten. Begin 2009 werden twee erfgoedcoördinatoren aangeworven. Zij vormen de erfgoedcel, die gehuisvest is in het Fundatiehuis in het Begijnhof van Herentals.

Ondertussen kan Kempens Karakter heel wat mooie resultaten voorleggen. Als coördinator, netwerker en makelaar ontpopte het samenwerkingsverband zich tot een sterke katalysator voor de cultureel-erfgoedwerking in de regio. De aandacht voor cultureel erfgoed en het draagvlak voor een inspirerend erfgoedbeleid werden versterkt.

De middelen van Kempens Karakter bestaan hoofdzakelijk uit de jaarlijkse dotaties van de Vlaamse Gemeenschap en de aangesloten gemeentebesturen. In 2013 bedroeg de dotatie Vlaamse Gemeenschap 296.080 euro en de dotaties van de gemeenten 31.154,70 euro.

Verder heeft Kempens Karakter al enkele keren met succes ingespeeld op andere subsidiekanalen. Zo mocht het van de provincie Antwerpen subsidies ontvangen voor intergemeentelijke culturele samenwerking. De Kempense Leadergebieden Midden-Kempen beweegt! (MIK) en MarkAante Kempen (MAK) financierden dan weer mee een tweejarig project rond culinair en gezongen erfgoed.

Sinds 2011 traden ook Berlaar en Lier toe tot de projectvereniging en werd er een bijkomende erfgoedcoördinator aangeworven.

Vanaf 2014 sluiten nog drie nieuwe gemeenten zich hierbij aan, namelijk Putte, Hulshout en dus ook Heist-op-den-Berg. Bedoeling is om nu een nieuwe convenant te kunnen behalen bij de Vlaamse overheid.  Ook de provincie volgt de werking van dit interessante nieuwe concept van samenwerking van nabij op.  

De twaalf gemeenten van Kempens Karakter vormen vanaf dan een landelijke regio met twee stedelijke kernen, waar ongeveer 219.000 mensen wonen op een totale oppervlakte van 463 km².

Doelstellingen en werking

Op basis van een uitgebreide omgevingsanalyse en SWOT-analyse formuleerde Kempens Karakter een aantal doelstellingen voor de periode 2009-2014. Ze vormden ook de leidraad van de jaarlijkse actieplannen.

-        Het cultureel-erfgoedveld in de regio wordt in kaart gebracht.

-        Er wordt prioritair aandacht besteed aan de kwaliteitsvolle zorg voor het cultureel erfgoed in de regio.

-        Het cultureel erfgoed van de regio wordt ontsloten voor het publiek.

-        Actoren binnen en buiten de regio werken samen rond het cultureel erfgoed van de streek.

-        Kempens Karakter is een professionele, toegankelijke en efficiënte organisatie die als motor van het lokale cultureel-erfgoedbeleid in de regio een inspirerende voorbeeldfunctie vervult.

De werking van Kempens Karakter wordt bijzonder positief geëvalueerd door de verschillende actoren in de regio. Zowel de betrokken gemeentebesturen als de talrijke vrijwilligersorganisaties beschouwen Kempens Karakter als een samenwerkingsverband van en voor hen. Vooral de individuele begeleiding door de erfgoedcel, de regionale publieksprojecten, de bottom-up-aanpak en de filosofie van samenwerking genieten veel bijval.

Naast inhoudelijke ondersteuning ontwikkelde Kempens Karakter een subsidiereglement voor periodieke cultureel-erfgoedpublicaties (7.000 euro/jaar), een subsidiereglement voor cultureel-erfgoedprojecten (20.000 euro/jaar) en een kleine uitleendienst ter ondersteuning van actoren en projecten uit de regio.  Midden december zien we in Heist-op-den-Berg alvast een concrete realisatie: onder de vlag van Kempens Karakter verschijnt het boek van Heists gemeentearchivaris Luc Herteleer: ‘Heistse gesneuvelde soldaten in de Eerste Wereldoorlog’.

Vanaf 1 januari gaat Kempens Karakter van één naar drie deelwerkingen: naast cultureel erfgoed is er dan ook de werking rond toerisme -  in het kader van het wegvallen van de toeristische clusters – en de bibliotheekwerking in het kader van de verandering aan het provinciaal subsidiereglement.

Dat maakt dat Kempens Karakter een zeer krachtige concurrentiële culturele speler gaat zijn.

Samen sterk

De deelnemende gemeenten zien heel wat voordelen in de samenwerking.

-        Het vergemakkelijkt het invullen van de opdracht i.v.m. de interne staatshervorming en de strijd tegen de wildgroei van bovenlokale tussenniveaus; er zijn minder alleenstaande structuren.

-        De gemeenten maken werk van meer efficiëntie en besparen op overheadkosten.

-        De werking van toerisme kan verdergezet worden na het wegvallen van de toeristische clusters (voor Heist-op-den-Berg is dat Lier en Pallieterland) en het personeel van Toerisme Provincie Antwerpen.

-        Er wordt gezocht naar meer inhoudelijke synergiën op het vlak van erfgoed, cultuur, toerisme en bib; domeinen die nu al vaak vervlochten zijn in projecten.

Achtkant

Naast de deelwerkingen (erfgoed, toerisme en bibliotheek) is er ook een werking rond samenaankopen binnen dezelfde regio.

Het idee voor deze werking ontstond onder impuls van Heist-op-den-Berg, dat met Putte, Berlaar, Nijlen, Hulshout, Herenthout, Grobbendonk en Vorselaar al enige tijd gesprekken voerde om meer samen te werken. Het samenwerkingsproject kreeg de naam ‘Achtkant’ als verwijzing naar het diamantverleden van de betrokken gemeenten.

Alle gemeenten moeten nu eenmaal besparen, en dat kan door middel van schaalvergroting. Zo kunnen gezamenlijke aankopen mooie besparingen opleveren en kan op verschillende domeinen samengewerkt worden, waardoor dan weer meer subsidies van de hogere overheid binnengehaald kunnen worden.

Deze bovenlokale samenwerking is nog een voorbeeld van de samenwerkingen waarnaar gestreefd wordt in het meerjarenplan dat de gemeente binnenkort zal voorleggen.

Meer info : Kempens Karakter, Fundatiehuis, Begijnhof 27, 2200 Herentals

Tel. 014 21 97 00, mail info@kempenskarakter.be, www.kempenskarakter.be